admin

15 Tetor – Shën Tereza e Avilas

Jeta e Shën Terezës së Avilas

Shën Tereza lindi në 1515, në Avila të Spanjës. Kur ishte shtatë vjeç, Tereza iku nga shtëpia e saj, me shpresën se do të martirizohej nga muslimanët. Pasi u nda dhe u pyet për arsyen e ikjes së saj, ajo u përgjigj: “Unë dua të shoh Zotin dhe duhet të vdes para se të mund ta shoh Atë”. 

 

Më pas ajo filloi me vëllain e saj të ndërtonte një strehë vetmie në kopsht dhe shpesh dëgjohej duke përsëritur “Përgjithmonë, përgjithmonë” Disa vite më vonë ajo u bë një murgeshë karmelite. Gjatë Kreshmës në vitin 1554, kur ajo ishte 39 vjeç dhe kishte qenë fetare për 19 vite, ajo qau përpara statujës së Krishtit të plagosur duke kërkuar forcë për të mos e ofenduar Atë. Që nga ai moment, lutja e saj mendore u shoqërua me vizione, ekstazi mistike dhe favore të mbinatyrshme, vizione të Fëmijës Jezus, Nënës së Perëndisë dhe Shën Jozefit, megjithëse ato ndërroheshin gjithmonë me periudha thatësire shpirtërore. Ajo vuajti tmerrësisht ditën kur një Serafim ia shpoi zemrën me një shtizë flakëruese dashurie hyjnore. Një vegim i tregoi asaj vendin e saj në ferr në të cilin do ta kishin çuar gabimet e saj të lehta, dhe ajo jetoi gjithnjë në mosbesimin më të thellë ndaj vetes.

 

Ajo shijoi sekretet e jetës shpirtërore dhe u ndriçua në lutjen mendore, duke u ngritur në shkallët më të larta të jetës mistike dhe për këtë arsye vetë papët e krahasuan shpejt me Mësuesit e Kishës. Ajo ndërmori reformën e Urdhrit të saj, u takua me shenjtërit e kohës së saj (Françesk Borgjan, Luigj Bertrandin, Pjetrin e Alkantarës, Gjonin e Kryqit…) dhe udhëtoi në të gjithë Spanjën duke themeluar manastire kudo, dhe shpesh në kushte heroike.

 

Ajo vdiq në 1582, në Alba de Tormes, në Castile, ditën kur kalendari Gregorian hyri në fuqi. E rraskapitur dhe e sëmurë, ajo vdiq si bijë e Kishës. Kungimi i saj i fundit Eukaristik solli në buzët e saj thirrjen përfundimtare: “Bashkëshorti dhe Zoti im! Ora e shumëpritur është afër. Është koha që ne të takohemi, i dashuri im, Zoti im. Është koha që unë të shkoj. Le të shkojmë, është koha…”

 

Natën që ajo vdiq, qelia e saj monastike në Ávila thuhej se mbushej me një aromë të këndshme. Kur trupi i saj u zhvarros 330 vjet më vonë, arkivoli i saj lëshonte të njëjtën aromë qiellore.

 

Thuhet gjithashtu se kur trupi i Shën Terezës u ekzaminua pas vdekjes së saj, u zbulua se kishte një shpim të zemrës, duke pasqyruar përvojën e saj më të famshme mistike.

Le të mos ju shqetësojë asgjë,

Asgjë mos t’ju frikësojë,

Të gjitha gjërat po kalojnë:

Zoti nuk ndryshon kurrë.

Durimi i arrin të gjitha gjërat

Kush ka Zotin nuk i mungon asgjë;

Mjafton vetëm Zoti.

Shën Tereza e Avilas

14 Tetor – Papa Shën Kalisti

Jeta e Papa Shën Kalistit

Në fillim të shekullit të tretë, Kalistit, në atë kohë dhjak, iu besua nga Papa Shën Zefiri drejtimi i klerit dhe u vendos prej tij mbikqyrës i varrezave të të krishterëve në Romë; dhe, me vdekjen e Zefirinit, Kalisti, sipas zakonit romak, pasoi në Selinë Apostolike. 

 

Atij i atribuohet një dekret për caktimin e katër agjërimeve të stinëve, por emri i tij është më i njohur në lidhje me varrezat e vjetra në rrugën Apiane, e cila u zgjerua dhe u zbukurua prej tij dhe quhet edhe sot Katakomba e Shën Kalistit. 

 

Gjatë persekutimit nën Perandorin Sever, Shën Kalisti u detyrua të strehohej në lagjet e varfra dhe të populluara të qytetit; megjithatë, me gjithë këto telashe dhe kujdesin e Kishës, ai bëri kërkime të zellshme për trupin e Kalipodit, një nga klerikët e tij që kishte pësuar martirizim pak më parë, duke e hedhur në lumin Tiber. Kur e gjeti, u mbush me gëzim dhe e varrosi me himne lavdërimi. Kalisti u martirizua më 14 tetor 223.


Reflektim – Në trupin e një të krishteri ne shohim atë që ka qenë tempulli i Shpirtit të Shenjtë, i cili edhe tani është i çmuar në sytë e Perëndisë, i cili do ta ruajë dhe një ditë do ta ngrejë atë në lavdi që të shkëlqejë përgjithmonë në Mbretërinë e Tij. Le të jenë veprimet tona dëshmuese e besimit tonë në këto të vërteta.

5. Origjinat e Krizës në Kishë – Shekulli i “Iluminizmit”

Shekulli i "Iluminizmit"

Me Luterin tashmë, njeriu ishte krejtësisht “i lirë” dhe, për ta lënë të lirë, ai hodhi poshtë autoritetin e Kishës. E kupton se njeriu vihet ashtu në një situatë revolte, ai e din mirë, dhe ndërgjigjia ia thotë.

 

Armiqtë e Hyjit kaluan në fazën tjetër: pas revoltimit, ata do të thonë se kanë pasur të drejtë të revoltohen. Pasi mohuan Kishën, ata thanë se ajo i ka mashtruar dhe se janë ata që sjellin të vërtetën, me një lloj shoqërie të re ku tani gjithçka nuk do bëhet për Hyjin, por për njeriun dhe, në njeriun, për lirinë e tij.

 

Ti e kupton se këtu arrihet një fazë shumë e rëndë. Imagjino një nga shokët e tu që nuk e dëgjon babain e vet. Ai do t’i mosbindet fillimisht në fshehtësi pastaj, pak nga pak, meqënëse nuk duron më me mosbindjen e tij, do ta kundërshtojë haptazi. Babai i tij do ndërhyjë. Imagjino shokun tënd, atëherë, që i thotë të atit “kush të ka dhënë leje për të më urdhëruar? Unë jam i lirë!” Shoku yt do ishte kështu në një situatë anormale: në gjendje revolte. Imagjino shokun tënd që mendon e thotë: “E gjeta! Babai im më ka gënjyer, më ka thënë se autoriteti vjen prej Hyjit, por nuk është e vërtetë! Nuk ka asnjë autoritet, Hyji as nuk ka krijuar, as dashur, as mbrojtur autoritetin. Ai ka dashur lirinë e çdo njeriu, Ai ka dashur lirinë time. Liria ime është hyjnore! E pra, jo vetëm që askush nuk mund të më imponojë çfarë duhet të bëj, por askush nuk mund të më imponojë çfarë të mendoj, apo çfarë duhet të dua!” Ky do të ishte një revolucion i plotë, shumë më i rëndë se mosbindja e fillimit! Familja do ishte zevëndësuar nga një rend i ri, revolucionar, nëse mund ta quajmë rend!

 

Është pikërisht ajo çka ndodhi pas revoltës të Luterit. Ja se si.

 

Pasi mohuan Kishën dhe autoritetin e saj, armiqtë e Hyjit filluan të mohojnë mbretërit, princërit, të gjithë krerët dhe autoritetet. Sipas atyre, njerëzit janë të lirë të qeverisin veten si të dojnë, e t’i vendosin vetes ligjet që duan, ashtu sikur dëshirojnë. Nëse njerëzit jetojnë së bashku në shoqëri, është vetëm sepse ata e kanë dashur këtë gjë. Është e famshja “kontratë sociale” e Rousseau[1], që e quajmë edhe “demokraci”, domethenë qeverisja e popullit pa asnjë autoritet.

 

Në realitet, mundohu pak të jetosh vetëm! Shpejt do e shohësh se është e pamundur: natyra njerëzore është shumë e limituar për këtë, atij i duhet mbështetja e të tjerëve, pra ajo që quhet shoqëri. Ti nuk e ke zgjedhur natyrën tënde, pra ti nuk ke vendosur të jetosh në shoqëri. Është Hyji ai që e ka zgjedhur për ne të gjithë duke na krijuar neve ashtu si jemi. E meqënëse është gjithashtu Hyji që ka dashur që ne të kemi nevojë për eprorë, udhëheqës, një baba etj… është Hyji pra Ai që ka dashur baballarët, eprorët, udhëheqësit, dhe që iu ka dhënë një pjesë të autoritetit të tij për të përmbushur mirë misionin e tyre.

 

Ti e kupton se kur arrin në një shkallë të tillë pavarësie, njeriu bëhet praktikisht një zot i vogël: pra mbretërimi i arsyes njerëzore, e shpallur nga të ashtu-quajturit filozofë të shek. XVIII-të.

 

Filozofë? Po pra! Budallenj po! Një budallallëk që përfundoi me kultin e “hyjneshës aryse” në katedralen Notre Dame të Parisit gjatë revolucionit francez të 1789[2]. Në pritje, këta “filozofë” janë të sigurtë se po iu sjellin dritën të paditurve që nuk e kanë kuptuar lirinë, të vonuarve që jetojnë që errësirën e bindjes dhe obskurantizmit (territ) të fesë. “Filozofë të Iluminizmit (ndriçimit)”, ja si e quajnë veten ata! Jezu Krishti ka thënë “Unë jam Drita” e ata thonë “ne jemi Drita”. Ata e mbajnë vetëm për mesi. Mesi që Hyji ka dërguar mbi tokë për të ndriçuar popujt modernë! Ja pse ata flasin akoma pak për Hyjin: ata e paraqesin Hyjin si garantues të “Dritës” së tyre.

 

Po, doktrina e tyre është një mesianizëm i ri, domethenë një shans i ri për njerëzimin, por krejtësisht në kundërshtim me doktrinën e Jezu Krishtit që ka predikuar nënshtrimin e fesë para Hyjit Atë. Dhe ky mesianizëm sjell një fe të re që ka zëvëndësuar dashurinë me lirinë, dhjetë urdhërimet me “Të Drejtat e Njeriut”, krishtërimin me demokracinë. Liri, Barazi, Vëllazëri. A i njeh?

 

As edhe një kishë e re nuk iu mungon, ata e kanë themeluar në 1717 në Angli, është Masoneria (Free-Masonry). “Free” do të thotë “i lirë” dhe termi “masoneri” (që përkthehet murator) domethenë ndërtuesit e rinj të të gjithë atyre që shkruajta më sipër.

 

Përgjatë të gjithë shek. XVIII-të, armiqtë e Hyjit, “filozofët” dhe masonët, vendosën mënyrën e tyre të re të të shikuarit të gjërave. Qartësisht, sapo e vlerësuan veten mjaftueshmërisht të fortë, ata kaluan në veprim dhe munduan të krijojnë një botë sipas tyre, e ky ishte revolucioni i 1789 në Francë, idetë e të cilit u përhapën kudo. Por duke qënë se doktrina e tyre në të vërtetë është një budallallëk, ata nuk mundën të imponohen duke bindur të tjerët të paktën në fillim, por iu desht të përdornin forcën e të imponohen me dhunë. Prandaj vranë priftërinjt, mbretin, e vendosën së fundmi terrorin në 1793.

 

[1] Filozof i Iluminizmit

[2] Në atë vit, shumë kisha e altare në Paris u përdhosen dhe iu kushtuan hyjneshës arsye.

13 Tetor – Shën Eduardi Mbret

Jeta e Shën Eduardit Mbret

Eduardi u ngrit papritur në fronin e Anglisë në moshën dyzet vjeç, njëzet e shtatë prej të cilave ai i kishte kaluar në mërgim. Në fron, virtytet e viteve të tij të mëparshme, thjeshtësia, butësia, përulësia, por mbi të gjitha pastërtia e tij engjëllore shkëlqenin. Me një frymëzim të rrallë të Zotit, megjithëse u martua për të kënaqur fisnikët dhe njerëzit e tij, ai ruajti dëlirësinë e përsosur.

 

Aq pak ia kushtoi zemrën pasurisë, sa tri herë kur pa një shërbëtor që i grabiste thesarin, e la të ikte, duke thënë se të varfërit i duhej floriri më shumë se atij. Atij i pëlqente të qëndronte te porta e pallatit të tij, duke u folur me dashamirësi lypsave të varfër dhe lebrozëve që grumbulloheshin rreth tij dhe shumë prej të cilëve ai i shëroi nga sëmundjet e tyre.

 

Luftërat e gjata e kishin sjellë mbretërinë në një gjendje të trishtë, por zelli dhe shenjtëria e Eduardit shpejt sollën një ndryshim të madh. Mbretërimi i tij prej njëzet e katër vjetësh ishte një paqe pothuajse e pandërprerë, vendi u bë i begatë, kishat e rrënuara u ngritën nën dorën e tij, të dobëtit jetuan të sigurtë dhe për shekuj më pas njerëzit folën me dashuri për “ligjet e Shën Eduardit të mirë.” Mbreti i shenjtë kishte një përkushtim të madh për ndërtimin dhe pasurimin e kishave. Westminster Abbey ishte vepra e tij e fundit dhe më fisnike. Ai vdiq më 5 janar 1066.

4. Origjinat e Krizës në Kishë – Protestantizmi

Protestantizmi

Rilindja (Renesanca) ishte vetëm një fillim. Ajo dhe shijen e lirisë dhe të kënaqësisë, por Krishtërimi dhe Kisha ishin akoma të pranishme. E të dy këta armiqë të Hyjit filluan t’i shkatërrojnë. Kjo filloi me Luterin i cili themeloi protestantizmin. Ti e din se mëkati origjinal krijon në ne një plagë, një prirje të keqe, shkak i dëshirave të këqija: kënaqësitë e mishit, dëshira për të përfituar nga gjithçka që na rrethon dhe, më e rënda, dëshira e pavarësisë dhe e dominimit: mendjemadhësia. Të gjitha këto quhen lakmia e trefishtë.

Ti e di gjithashtu se Jezu Krishti, duke shlyer krejtësisht mëkatin origjinal përmes pagëzimit, nuk i fshin dëshirat e këqija që janë në ne, por na jep hirin për t’iu rezistuar. E kështu, nëse jemi besnik ndaj hirit, ne e mundim tundimin e ne mund të jemi krenarë për fitoren tonë. E më tepër kjo është arsyeja për të cilën Jezu Krishti na len të luftojmë: kështu ne gjejmë avantazhin e dyfishtë për t’i vërtetuar Atij besnikërinë tonë, e për të qënë krenarë për fitoren tonë. Këtë luftë që është në ne e gjejmë edhe në Kishë e në të gjithë historinë e njerzve, ashtu sikur ta shpjegova në fillim. Për Luterin nuk është ashtu.

 

Sipas atij, prirjet e këqija janë të parezistueshme e ne nuk mund të shmangim rënien në mëkat, në të gjithë mëkatet që na paraqiten. Por Luteri beson se Hyji nuk do i marrë parasysh dhe, përplot me mëkate që jemi, Ai do të na marrë prapëseprapë në qiell pa qenë nevoja për t’u pastruar!

 

Çfarë Parajse! Një kosh i madh! Një kosh i madh plot me mëkatarë që kanë ndjekur kapriçot e tyre, që kanë vepruar sipas ideve të tyre, e i kanë thënë vetes « s’ka gjë, Hyji na don kështu! » Me një fjalë, sipas tyre, Hyji e ka dërguar Jezu Krishtin mbi tokë jo për t’i dhënë njeriut nderin e fitores mbi të keqen, por për ta shtyrë në kapriçot e tij, domethenë në veset e tij!

 

A e sheh se bëhet fjalë për lirinë, këtë herë një liri absolute në fushën morale. E kotë është të të them se papët reaguan menjëherë. E Luteri nuk dëshiroi humbjen e deklaroi se asnjë autoritet në Kishë, madje as papa, nuk kishte pushtet për të prekur lirinë. I rrëmbyer nga vrulli i tij, ai deklaroi edhe se nuk ka asnjë autoritet, asnjë hierarki në Kishë: as papë, as ipeshkvinj, as priftërinj. Kështu nuk ka më mësim në Kishë, e ngelet vetëm Bibla. Por Bibla e dënon Luterin; atëherë ai deklaroi se i përket gjithësecilit të shikoje atë që gjen në Bibël e në çfarë mënyre i shërben. Këtu, liria bëhet gati e plotë. (Liria në sensin e pavarësisë, jo në sensin e vërtetë që ta shpjegova në fillim).

 

Vende të tëra kaluan në protestantizëm, e madje edhe ipeshkvinj e priftërinj të shumtë. Nuk do të hyj shumë në detaje, por është një pasojë e saj qe ne duhet ta shohim më në detaj: Mesha. Nëse nuk bëhet fjalë më për faljen e mëkateve, Kryqi nuk ka më asnjë kuptim dhe as Mesha. Prandaj Luteri e transformoi krejtësisht Meshën, duke ruajtur pak e shumë pamjen e jashtme për të tërhequr popullin e krishterë.

 

Sigurisht, duke qënë se gjërat u bënë të qarta e të rënda, Kisha e luftoi Luterin fillimisht përmes zërit të papëve, pastaj përmes Koncilit të Trentos për të cilin ke dëgjuar, sepse restauroi Meshën e përhershme përballë Luterit, kjo Meshë që quhet “tridentine” që vjen nga emri i qytetit të Trentos (Trident), ose “e Shën Piut V” sepse është papa që e përmbushi restaurimin sipas kërkesës së Koncilit të Trentos.[1] Edhe mbretërit dhe princërit u futën në luftë.

 

Mendo pra: nuk mund ta pranonim protestantizmin i cili është më i keq se ligji i sotshëm i abortit, sepse protestantizmi aborton shpirtrat në një farë mënyre. E u bë shkak i shumë luftrave fetare, jo për të cënuar lirinë e protestantëve, por për t’i penguar që të mbjellin revoltë. Fatkeqsisht shumë princër, sidomos në Gjermani, mbajtën anën e Luterit, e kështu Krishtërimi u zhduk nga shumë vende; në Francë u zbeh shumë për shkak të protestantëve të shumtë që kishte dhe të mentalitetit të tyre; e Krishtërimi u ruajt vetëm në një numër të vogël vendesh si Spanja, Italia, Portugalia.

 

Megjithatë, reagimi i Kishës dhe i vendeve të krishtera, madje edhe në Francë, ishte shumë i frytshëm dhe lejoi nga njëra anë të sjellë disa vende protestante në fenë Katolike, e nga ana tjetër të sjellte një devotshmëri të madhe besimtarëve në vendet katolike. Në këtë kohë, shekulli XVII-të, ti njeh Shën Vinçens de Paul dhe veprat e bukura të tij të bamirësisë, Shën Françeskun e Sales, kishat Saint Nicolas de Chardonet dhe Saint Suplice[2], seminaret e vjetër për përgatitjen e priftërinjëve etj…

 

[1] Papa Shën Piu V vetëm ka kodifikuar dhe kanonizuar Meshën që egzistonte më parë, nuk e ka krijuar atë. Tërësia e Kanonit (pjesa kryesore e Meshës) daton para shek. V-të.

[2] Kisha në Paris

Amësia e Të Lumes Virgjër Mari

Amësia e Të Lumes Virgjër Mari

Duke lartësuar amësinë hyjnore të Shën Marisë, Kisha kremton Nënën më të përsosur, modelin për të gjitha nënat.

 

Kjo festë u themelua nga Papa Piu XI në vitin 1931, për 1500 vjetorin e Koncilit të Efesit, gjatë së cilit u shpall dogma e amësisë hyjnore të Marisë.

 

Në tekstet e liturgjisë, Kisha shpreh se Maria është Nëna e Jezusit, por edhe Nëna jonë, pasi me ndërmjetësimin e saj ajo fiton për ne hirin që na bashkon në mënyrë të mbinatyrshme me Birin e saj Hyjnor. Amësia e virgjër e Marisë zbatohet nëpërmjet Krishtit, të cilin ajo e lindi me të vërtetë prej mishit të saj, për të gjithë anëtarët e Trupit Mistik të Birit të Perëndisë.

 

“A nuk është Maria Nëna e Krishtit? Atëherë ajo është edhe nëna jonë. Dhe ne duhet me të vërtetë të besojmë se Krishti, Fjala e mishëruar, është gjithashtu Shpëtimtari i njerëzimit. Ai pat një trup fizik si ai i çdo njeriu tjetër: dhe përsëri si Shpëtimtar i familjes njerëzore, ai pat një trup shpirtëror dhe mistik, domethënë, shoqëria e atyre që besojnë në Krishtin. “Ne jemi shumë, por një trup i vetëm në Krishtin” (Rom. xii., 5). 

 

Virgjëresha e Bekuar nuk e ngjiz Birin e Përjetshëm të Perëndisë vetëm për t’u bërë njeri duke marrë prej saj natyrën e Tij njerëzore, por edhe që me anë të natyrës së marrë prej saj të jetë Shëlbuesi i njerëzve. Për këtë arsye Engjëlli u tha Barinjve: “Sot ju lindi një Shpëtimtar që është Krishti, Zoti” (Luka ii., 11).

Prandaj, në të njëjtin gji të shenjtë të Nënës së tij më të dëlirë, Krishti u mishërua dhe bashkoi me Veten e Tij trupin shpirtëror të formuar nga ata që do të besonin në Të.

Prandaj, Maria, që mbante Shpëtimtarin brenda saj, mund të thuhet se kishte bartur gjithashtu të gjithë ata, jeta e të cilëve ishte e përfshirë në jetën e Shpëtimtarit. Prandaj të gjithë ne që jemi të bashkuar me Krishtin dhe siç thotë Apostulli jemi gjymtyrë të trupit të Tij, të mishit dhe të kockave të Tij (Efes v., 30), kemi dalë nga barku i Marisë si një trup i bashkuar me kokën e vet.

Prandaj, edhe pse në një mënyrë shpirtërore dhe mistike, ne të gjithë jemi fëmijë të Marisë dhe ajo është Nëna e të gjithëve ne. Nënë, me të vërtetë shpirtërisht, por me të vërtetë Nënë e anëtarëve të Krishtit, që jemi ne.” – Papa Shën Piu X (AD DIEM ILLUM LAETISSIMUM)

 

“Është e vërtetë se një nga efektet më të mëdha shoqërore të krishterimit ishte ngritja e statusit të gruas. Pozicioni i saj ligjor në botën e lashtë ishte pak më i mirë se ai i një skllave, dhe megjithëse literatura klasike na jep shembuj të grave në shtëpitë pagane që gëzonin nder dhe dashuri të lartë, të tilla janë vërtet të pakta…

Divorci, vrasja e foshnjave, degradimi i përgjithshëm i femrës dhe jo rrallë i fëmijërisë, ishin tipare të pranuara të rendit shoqëror pagan. Ideali dhe modeli i “gruas së re” të periudhës së krishterë ishte Nëna e Zotit. Ishte Maria, “Nëna e dashurisë së ndershme”, “Madona”, “Zoja jonë”, që fisnikëroi qytetërimin e vjetër të degjeneruar, ashtu siç zbuti popujt e egër barbarë; ishte ajo që frymëzoi idealet e kalorësisë së mëvonshme. Në Marinë, e gjithë gjinia e saj ishte lartësuar; në amësinë e saj e gjithë amësia u bë e bekuar. Tani përsëri bota ka nevojë për ndikimin e shenjtë të Nënës së Zotit dhe të njerëzve, nëse dëshirojmë që jeta e familjes, fillimi dhe themeli i gjithë shoqërisë njerëzore të ruhet në të gjithë fisnikërinë dhe pastërtinë e saj.” – Dom Gueranger

Kristofor Kolombi dhe Zbulimi i Amerikave – Papa Luani XIII

Kristofor Kolombo dhe Zbulimi i Amerikave - Papa Luani XIII

“Kristofor Kolombo i ishte lidhur pas studimit të natyrës, studimit të Fesë dhe e kishte trajnuar mendjen mbi mësimet që dalin nga thellësitë më intime të Besimit Katolik. 

 

Për këtë arsye, kur ai mësoi nga mësimet e astronomisë dhe të dhënat e të lashtëve, se kishte sipërfaqe të mëdha toke që shtriheshin drejt Perëndimit, përtej kufijve të botës së njohur, toka të pa eksploruara deri atëherë nga askush, ai imagjinoi një turmë të madhe, të veshur në errësirë ​​të mjerë, e e dhënë pas riteve të liga dhe adhurimit supersticioz të perëndive të kota. 

 

Është e mjerë të jetosh në një gjendje barbare dhe me sjellje të egra, por më e mjerë të mos kesh njohuri për atë që është më e larta dhe të jetosh në injorancën e të vetmit Perëndi të vërtetë. 

 

Prandaj, duke i marrë parasysh këto gjëra, në mendjen e tij, ai kërkoi para së gjithash të shtrijë emrin e Krishterë dhe përfitimet e bamirësisë së Krishterë në Perëndim, siç dëshmohet me bollëk nga historia e gjithë ndërmarrjes. Sepse kur ai iu drejtua për herë të parë Ferdinandit dhe Izabelës, sovranëve të Spanjës, nga frika se mos hezitonin të inkurajonin ndërmarrjen, ai shpjegoi qartë objektin e saj: “Se lavdia e tyre do të rritej në përjetësi, nëse do të vendosnin të hapnin emrin dhe doktrinën e Jezu Krishtit në rajone aq të largëta.” Dhe pa kaluar shumë kohë pasi i kishte arritur dëshirat e tij, ai dëshmon: “Se ai i lutet Perëndisë që, nëpërmjet ndihmës dhe hirit të Tij Hyjnor, Sovranët të vazhdojnë të palëkundur në dëshirën e tyre për t’i mbushur këto brigje të reja misionare me të vërtetat e Ungjillit.” 

 

Ai nxiton të kërkojë misionarë nga Papa Aleksandri VI, përmes një letre në të cilën gjendet kjo fjali: “Kam besim se, me ndihmën e Zotit, do mund të përhap sa më gjerë Emrin e Shenjtë dhe Ungjillin e Jezu Krishtit.” Ai u rrëmbye, siç mund ta mendojmë, nga gëzimi, kur në kthimin e tij të parë nga Karaibet, i shkroi Raphael Sanchez: “Se Zotin duhet ta falenderojë në përjetësi, i Cili i kishte sjellë mundimeve të tij fryte kaq të begata; se Jezu Krishti gëzohet dhe triumfon në tokë jo më pak se në Qiell, në afrimin e shpëtimit të kombeve të panumërta, të cilët ishin përpara duke nxituar drejt shkatërrimit.” 

 

Dhe nëse ai i shtyu Ferdinandin dhe Izabelën të dekretojnë që vetëm të krishterët katolikë duhet të lejoheshin për t’iu afruar Botës së Re dhe për të bërë tregti me vendasit, ai sillte si arsye, “se ai nuk kërkonte asgjë nga sipërmarrja dhe përpjekja e tij përveç rritjes dhe lavdisë së Fesë së Krishterë”. 

 

Dhe këtë e dinte mirë Izabela, e cila më mirë se kushdo e kishte kuptuar mendjen e të madhit Kolombo; është e dukshme se ajo ishte parashtruar qartë përpara asaj gruaje të devotshme, me mendje mashkullore dhe me shpirt të madh. Sepse ajo kishte deklaruar për Kolombon se ai do të hidhej me guxim mbi oqeanin e gjerë, “për të arritur një gjë shumë sinjalizuese, për hir të lavdisë hyjnore”. Dhe vetë Kolombos, në kthimin e tij të dytë, ajo i shkruan: “Shpenzimet që ajo kishte bërë dhe që do të bënte, për ekspeditat indiane, ishin dhuruar për mirë; sepse atje do të siguronte një përhapje të Katolicizmit”.

 

Në të vërtetë, përveç një kauze hyjnore, nga mund të merrte ai qëndrueshmërinë dhe forcën e mendjes për të duruar ato vuajtje që deri në fund ishte i detyruar t’i duronte? 

 

Ne përmendim opinionet e pafavorshme të të diturve, kundërshtimet e të mëdhenjve, stuhitë e një oqeani të tërbuar dhe ato natë të zellshme pa gjum nga të cilat ai më shumë se një herë humbi përdorimin e shikimit. Pastaj, përveç kësaj, ishin përleshjet me egërsirat, pabesia e miqve dhe shokëve, komplotet kriminale, tradhtia e ziliqarëve dhe shpifjet e armiqve. 

 

Ai nuk do të ishte nënshtruar një pune kaq të madhe dhe dërrmuese nëse nuk do të ishte mbështetur nga vetëdija e një qëllimi më fisnik, i cili ai e dinte se do t’i sillte shumë lavdi emrit të krishterë dhe shpëtim për një turmë të pafundme. Dhe në kontrast me arritjen e tij rrethanat e kohës shfaqen me efekt të mrekullueshëm. Kolombi e hapi Amerikën në kohën kur një stuhi e madhe shpejt do të shpërthente mbi Kishën. Prandaj, për aq sa është e ligjshme që njeriu të parashikojë nga ngjarjet, rrugët e Providencës Hyjnore, ai dukej se kishte lindur me të vërtetë, nga një dispozitë e vetme e Perëndisë, për të korrigjuar ato humbje që prisnin Kishën Katolike në anën e Evropës.” – QUARTO ABEUNTE SAECULO, LEO XIII

3. Origjinat e Krizës në Kishë – Humanizmi dhe Rilindja (Renesanca)

3. Humanizmi dhe Rilindja (Renesanca)

Ata (armiqtë e Hyjit) nuk mund ta sulmonin Hyjin përballë, kështu ata filluan të madhërojnë njeriun, domethënë filuan t’i japin një madhështi dhe një dinjitet që nuk e ka. E për ata, dinjiteti i njeriut qëndron fillimisht në lirinë e tij, por një liri të trajtuar si një abolut, domethenë e kundërta e asaj që të shpjegova. Për ata liria është pavarësia e njeriut në lidhje me Hyjin ose me ligjin e Hyjit.

 

Për të filluar, ata nuk pretenduan se njeriu është krejtësisht i pavarur, por thanë se ai është i pavarur në gjithçka që nuk ka të bëjë me fenë dhe moralin, për shembull në shkenca, në literaturë ose në art.

 

Pavarësia në literaturë dhe në shkenca, quhet humanizëm. Ti e ven re menjëherë se ky emër « humanizëm » që ata kanë marrë, tregon se ata madhërojnë njeriun. Humanizmi nuk do të të interesojë shumë, por do të shkruaj disa fjalë për të rriturit që do e lexojnë këtë letër.

 

Nën pretekstin e rizbulimit të kulturës antike, greke dhe latine, humanistët në realitet deshën të kapërcejnë saktësinë e teologjisë dhe filozofisë së krishterë që ata e gjykonin si shumë detyruese (oblikuese) ose pak të gjallë, ndërsa Kisha na e rekomandon si shprehjen më të përsosur të doktrinës së saj, të fesë dhe të themeleve të saj. Është e qartë se humanistët duke përbuzur këtë filozofi e këtë teologji, në të njëjtën kohë përbuzën edhe dokrinën të cilën ato përmbanin.

 

Bëhet fjalë kryesisht për filozofinë dhe teologjinë e Shën Tomë Akuinit të cilit Hyji i kishte dhënë gjeninë e qartësisë, të saktësisë e të konçizitetit. Për më tepër, Shën Tomë Akuini njihte përsosmërisht filozofët grekë antikë e kishte vendosur të ndante në trashëgiminë e tyre atë çfarë theksonte natyrën e vërtetë të njeriut, krijimin dhe Hyjin dhe atë që shkonte në sensin e mëkatit e të paganizmit, pak a shumë sikur të nxjerrim një llambadar të bukur nga një kuti e ndryshkur. Mbi këtë llambadar, Shën Toma mbolli teologjinë e krishterë e cila nuk ishte e re, por drita e saj do të shkëlqente kështu më shumë dhe në një pozicion më të lartë.

 

Duke e hedhur poshtë këtë llambadar, humanistët tregonin shumë mirë se ata pëlqenin më shumë kutinë e ndryshkur sesa dokrinën e krishterë dhe atë që i bezdistë më shumë, moralin e saj.

 

Për këto aryse, ata vazhduan të kritikojnë atë që morali katolik kishte shumë strikte për sytë e tyre, e kryesisht jetën e murgjve e të rregulltarëve, që është një model për të gjithë të krishterët.

 

Në fushën e artit bëhet fjalë për Rilindjen.

 

Nuk e di nëse e ke vizituar ndonjëherë ose ke parë foto të kapelës së papëve në Vatikan që quhet kapela Sistina. Në këtë kapelë zgjidhen papët. Përreth ka afreske që janë bërë para Rilindjes e që paraqesin skena të Besëlidhjes së Re e të Vjetër. E pastaj, sipër e sidomos në tavan, janë afresket e Mikelanxhelos, një nga artistët më të famshëm të Rilindjes. Në mes, Mikelanxhelo ka paraqitur krijimin e Adamit. E ka pikturuar një Adam krejtësisht të zhveshur; në vend që ta fshihte pjesën e gjinisë në një mënyrë apo në një tjetër, e ka bërë të dukshme e provokuese, mbi një Adam shpërfillës pa asnjë energji të brendshme. Sikur të ishte vetëm kjo! Por, anash është pikturuar një fli e Besëlidhjes së vjetër dhe, përsëri, personazhet, priftërinj e profetë, janë të zhveshur me pjesën e gjinisë të dukshme! E nuk janë vetëm dy shembuj. Të gjithë afresket e Mikelanxhelos në kapelën Sistina janë të të njëjtit lloj.

 

Kjo gjë në një kapelë! Çfarë ka ndodhur?

 

Zyrtarisht, bëhej fjalë të pëlqehej si edhe të vihej në pah njeriu i cili, në të vërtetë, është një mrekulli. Në realitet, bëhej fjalë për përqëndronin e artit mbi njeriun për t’i bërë hije, domethënë për të harruar, të gjithë atë çfarë kemi shkruar për Krishtërimin.

 

Për t’i bërë hije fillimisht mëkatit origjinal për shkak të të cilit nuk mund të vendosim më para syve të njeriut trupa të zhveshur, pjesën e gjinisë e kënaqësi të tjera që ofron natyra, sepse njeriu nuk din më t’i përdorë korrektsisht.

 

Për t’i bërë hije faktit se Hyji është maja dhe qendra e të gjithë universit, sepse Ai është krijuesi dhe Zoti i gjithçkaje.

 

Për t’i bërë hije lumturisë së vërtetë të njeriut, gëzimeve të vërteta që Hyji i ka dhënë, gëzime që mund të jenë vetëm të krishtera e jo njerëzore, si për shembull paqja në virtyt, devotshmëria, mëshira, dashuria e Hyjit, jeta e shpirtërore etj…. Sepse ky është roli i artit të vërtetë: të paraqesë përtej pamjes së jashtme, se Qielli dhe jeta e krishterë janë të këndshme, dhe t’u japë vlerë atyre.

 

Për të arritur hijesimin e kësaj ata shumuan skenat profane, kërkuan frymëzim te paganët, e mbajtën vetëm atë çka kënaq shqisat e jo atë që lartëson shpirtin, e kthyen vëmendjen drejt trupit dhe jo drejt shpirtit, në trup tregonin bukurinë trupore, sensualitetin e sa më shumë të jetë e mundur lakuriqësinë, etj. Arti i Rilindjes ngjan shpesh me një koleksion « djemsh të pashëm » e « vajzash të bukura joshëse ».

 

E kështu, krejt thjesht, i pikturonin njeriut kënaqësi të reja, krejtësisht në të kundërt me lumturinë që të jep krishtërimi. Nuk u desht shumë kohë që kërkuesit e kënaqësisë të kërkonin ta heqnin qafe krishtërimin i cili i bezdiste. E ja pra se si armiqtë e Hyjit, me ngjyra e me furça pikturash, pa e treguar veten, punuan për rrënimin e Krishtërimit!

 

Mund të themi se ishte një revolucion në fillimet e tij.

 

Duhet të dish se Rilindja u favorizua shumë nga papët të cilët, më vonë, do bëheshin shumë të vëmendshëm për të ruajtur Kishën nga kjo frymë e keqe. Pse?

 

Kjo të tregon një aspekt të dytë të këtij revolucioni: karakterin e tij joshës. Me anë të joshjes kjo përmbysje arriti të tërheqë shumë njerëz, por gjithashtu edhe të infiltrohet deri tek ata që duhet të ishin kundërshtarë të tij.

 

Një provë tjetër që Rilindja është mbështetur mbi gënjeshtrën dhe joshjen, është se mund të gjenim në artin grek vepra shumë të lartësuara, që e kthenin shpirtin drejt amshimit, që kujtojnë se njeriu nuk është Zoti, që lavdëron asketizmin. Kam parë disa vepra në muzeun e Athinës, gjatë një qëndrimi atje, dhe u çudita kur zbulova se Rilindja na ka sjellë më së shumti sensulitetin dhe shumë pak artin grek, dhe se kishte neglizhuar artin më të vërtetë.

2. Origjinat e Krizës në Kishë – Krishtërimi, Liria

2. Krishtërimi, Liria

Krishtërimi

 

Nuk them se gjithçka ishte e përsosur në këtë kohë, por gjithkush ishte i vetëdijshëm se njeriu është vënë në tokë prej Hyjit për ta nderuar atë, për ta lavduar e për t’i shërbyer Atij, e mbi të gjitha e dinin se gjithçka që Ai kishte krijuar, Hyji e kishte vënë në dispozicion të njeriut që ky i fundit të mund t’i shërbejë Atij. Qoftë Kisha e të gjthë thesaret e saj të hirit, por edhe jeta, inteligjenca e trupi ynë, martesa dhe priftëria, qoftë bukuria e natyrës, ushqimi, pasuritë ose edhe lojrat, por edhe njerëzit e tjerë, të barabartët tanë, eprorët tanë, mbretërit ose krerët e Shtetit, të gjitha janë dashur prej Hyjit, dhe Ai iu ka dhënë gjithçka njerzve për këtë qëllim: që të gjithë njerëzit t’i shërbejnë Hyjit e të shëlbohen.

 

E gjitha kjo është fakt. Mund të mos jemi dakort, por kjo nuk ndryshon asgjë. Sikur një fëmijë që mund të mos jetë dakort t’i bindet babait të tij, por kjo nuk ndryshon gjë në faktin se babai i tij është babai i tij dhe ka autoritet mbi të. Është natyrore dhe natyra është krijuar kështu prej Hyjit.

 

Por çdo njeriu i drejtë, nuk dëshiron aspak ta hedhë poshtë këtë organizim e ta konsiderojë atë si një barrë, por përkundrazi e dëshiron si një gjë të mirë që i mundëson të jetojë jetën e tij në kushtet më të mira të mundshme.

 

Për shembull, a e din se në Krishtërim (Mesjetë) profesionet ishin të organizuara në formë korporatash që iu lejonin punëtorëve të gjallonin jetën e familjes sa më mirë të ishte e mundur, që shenjtëronin punën e dorës, që siguronin mbështetje për punëtorët, që vërenin cilësinë e punës së pronarëve e që, kështu, vendosnin gjithsecilin në vendin e tij për të mirën e të gjithëve.

 

Është e njëjta gjë për krerët e Shetetit (mbretërit ose pricat). E din se po nuk pati kryetar, bëhet anarki, domethënë mbretërim i çrregullit. Natyra ka nevojë për krerë. Dhe është Hyji ai që e ka bërë kështu natyrën njerëzore. Pra është Hyji ai që e ka dashur pushtetin e krerëve, mbretërve etj.

 

Pikërisht, krerët ishin të gjithë të vetëdijshëm për rëndësinë e funksionit të tyre që ndodhet mes atij të Hyjit e të babait: të ndihmojë njerëzit për të dashur Hyjin duke iu dhënë gjithçka që duhet për këtë gjë e duke i mbrojtur kundër mëkatit, e kështu duke i bërë ata të lumtur. Sepse, në kundërshtim me atë që thonë shumë vetë, zbatimi i ligjit të Hyjit nuk i bën njerëzit e trishtuar, përkundrazi: Hyji është shumë i mirë për ata që i besojnë! E nëse bëjmë çfarë duam deri në mëkat, kjo nuk na bën të lumtur, përkundrazi, sepse kjo gjë na vendos nën skllavërinë e epsheve dhe të djallit.

 

Prandaj mbretërit e princërit bënin ligje që favorizonin virtytin, pak a shumë sikur kodi ynë penal, por me një frymë të krishterë; ata organizonin jetën publike, nxisnin bamirësinë (spitale, korporata…), mbështesnin Kishën etj.

 

Nga këta mbretër, ti njeh Karlin e Madh që ka ndihmuar shumë papën në fushën e liturgjisë, të mësimit të krishterë (shkollat e famshme!), të manastireve e madje edhe të misioneve. Ti njeh gjithashtu edhe Shën Luigjin, i cili çdo ditë ushqente me duart e tij të varfërit në tryezën e vet, ti njeh gjithashtu edhe nënën e tij, Blanche de Castille, por duhet permendur edhe Shën Shtjefni, mbret i Hungarisë i cili në vitin 1000 e vendosi mbretërinë e tij në duart e Marisë e të papës, ose Shën Canut mbret i Danimarkës, Shën Eduarti i Anglisë, Shën Elizabeta mbretëreshë e Portugalisë, e një tjetër Shën Elizabetë e Hungarisë, dukeshë e Thuringe, e kjo është një pjesë e vogël e një liste të gjatë…[1]

 

Krejt natyralisht, Kisha ishte pra shpirti i Krishtërimit, është Shën Piu X që na e thotë këtë.

 

Ti akoma nuk e studiuar mirë politikën[2], por ti e din se shoqëritë e njerëzve, vendet dhe shtetet, janë si një trup i madh, e në këtë trup duhet domosdoshmërisht një shpirt që i jep jetë, një shpirt që i jep një ideal dhe një unitet. E ideali i vetëm i njerëzve mund të jetë vetëm njohja e Hyjit, dhe uniteti i vetëm i vërtetë bëhet në dashurinë e Jezu Krishtit, dashuria hyjnore, dhe puna e vetme e njeriut mbi tokë është të shpresojë qiellin. Fe, shpresë, dashuri, të gjitha këto jepen vetëm prej Kishës. Prandaj themi se Kisha është zemra e Krishtërimit.

 

Liria

 

Para se të mbaroj këtë shkrim të shkurtër mbi Krishtërimin, do doja t’i përgjigjesha një objeksioni (kundërshtimi), domethënë një vështirësie që mund ta kesh dëgjuar shpesh. E ky kundërshtim është : « Çfarë bëhej me lirinë në këtë lloj organizimi ku gjithçka ishte e drejtuar vetëm drejt Hyjit? »

 

Por ti e din mirë se liria nuk është një absolut. Ti nuk je i lirë t’i thuash babait tënd « mbylle gojën », askush nuk është i lirë ta mohojë Hyjin ose ta kundërshtojë atë. Askush nuk është i lirë të vjedhë gjëra të afërmit, t’i ulë reputacionin, t’i marrë gruan… Përkundrazi ti je i lirë të martohesh, ose të bëhesh prift, të martohesh me Anjezën ose me Katerinën, të bëhesh inxhinier apo mjek. Pra vë re se je i lirë jo kot më kot, por në lidhje me idealin tënd që është dashuria ndaj Hyjit. Pavarësisht faktit se je i lirë; ti nuk do të martohesh me Anjezën nëse është e krishterë jo fort e mirë, edhe pse ajo ka sy të bukur, ti nuk do të drejtohesh drejt karrierës në inxhinieri nëse je i talentuar në fushën e avokatisë etj.

 

Duke u nisur nga kjo mund t’i japim përgjigje objeksionit: në krishtërim, liria ishte e respektuar dhe madje e favorizuar, por sigurisht nuk pranohej aty ku njeriu nuk është i lirë. Me fjalë të tjera, liria nuk bëhej një absolut, por i kujtoheshin njeriut detyrat e tij e i jepeshin mjetet për t’i përmbushur. Kjo gjë padyshim nuk i pëlqen atyre që duan të tejkalojnë Hyjin, por nuk mund të jetë ndryshe.

 

E kjo është dashuria e vërtetë për njerëzit. T’i duash nuk do të thotë t’i gënjesh ose t’i lësh të bjerren (në ferr). Kjo është e vërtetë si për familje ashtu edhe për shtetet. T’i duash do të thotë t’iu japësh atyre të mira me vlera të mëdha. A njeh ti të mira me vlerë më të madhe se një familje e bashkuar, dashuria, nderi, e si përfundim qielli, Parajsa?

 

Erdhëm në fund të përshkrimit tonë të Krishtërimit. U zgjata pak, fillimisht sepse janë gjëra që kemi vështirësi t’i kuptojmë e t’i pranojmë sot, dhe sepse Krishtërimi është një model, një referim. Kisha shkon akoma më larg: ajo na mëson se nuk mund të ketë model tjetër përveç këtij në të cilin gjithçka, absolutisht gjithçka, është e drejtuar drejt Hyjit, Atit tonë për lumturinë më të madhe të njerëzve.[3] Mbaje mend këtë, sepse është gjëja që kanë më inat armiqtë e Hyjit dhe është pra gjëja që ata do kërkojnë të shkatërrojnë më së pari; sa më shumë shkatërrojnë lumturinë e njerëzve, aq më shumë refuzojnë t’i nënshtrohen Hyjit.

 

Në fakt në Krishtërim, këta armiq ishin të detyruar të fshiheshin, por ata ekzistonin, sepse do egzistojnë gjithmonë. Ti e njef shëmbëllyrën e egjrës[4]: shërbëtorët, domethënë ne, donin ta shkulnin menjëherë egjrën (që simbolizon të këqijt në tokë). E Zoti ynë iu tha të presin deri në fund të botës. Vetëm në atë çast të mirët do të ndahen nga të këqijt e do të kenë paqen.

 

Si kanë vepruar pra armiqtë e Hyjit ?

[1] Shën Shtjefni vdiq në 1038, biri i tij është shenjt gjithashtu : Shën Emeriku. Shën Canut i festuar me 19 janar ishte mbret i Danimarkës nga 1080 deri në 1086. Shën Eduardi, i festuar me 13 tetor, vdiq në 1066. Shën Elizabeta e Portugalisë festohet me 8 korrik, vdiq në 1336. Shën Elizabeta e Hungarisë, e festuar me 19 nëntor, vdiq në 1231.

[2] I drejtohet besimtarit të cilit i shkruan letrën

[3] Shën Piu X, Letër mbi Sillon-in

[4] Shih Mateu 13, 24-30

1. Origjinat e Krizës në Kishë – Jeta e Kishës është luftë

1. Jeta e Kishës është Luftë​

Në kundërshtim me atë që mund të mendojmë, kriza aktuale nuk është e re. ”Dy dashuri kanë ndërtuar dy qytete, dashuria për vetveten deri në përbuzje të Hyjit ka bërë qytetin tokësor, dashuria për Hyjin deri në përbuzjen e vetvetes ka bërë qytetin qiellor” na mëson Shën Agustini.[1] E shën Pali është akoma më i i saktë: “Ata që munden ta njohin Hyjin, nuk e lavduan si Hyj, e as nuk e falenderuan, por përkundrazi humbën në arsyetimet e veta të zbrazëta e kështu u errësua zemra e tyre e pakuptim…e i dhanë lavdinë e shërbimin krijesave e jo Krijuesit i cili është i bekuar në shekuj.”[2]

 

Gjëja e re është se njerëzit e Kishës janë bërë të marrë, ashtu sikur do të ta tregoj më poshtë.

 

Fill pas krijimit, prej mëkatit origjinal (mëkati i Adamit), njeriu pretendoi të vendoste pavarësinë e tij në lidhje me Hyjin. Hyji do mund ta kishte shypur këtë krijesë të thjeshtë, që guxonte t’i kundërshtohej. Por nuk e deshti këtë gjë dhe Ai preferoi të fitojë botën me dashurinë e tij sesa me asgjësim, e atë e bëri duke premtuar një Shëlbues. 

 

E Hyji filloi t’i sjellte me durim njerëzit drejt dashurisë së tij. Dhe këtë e bëri përmes Noesë, Abrahamit, e pastaj nëpërmjet popullit që Ai kishte zgjedhur për këtë gjë: popullin judeas. 

 

Disa njerëz e kuptuan mirësinë e tij e u rikthyen tek Ai, por jo të gjithë, madje as edhe në popullin judeas. Ishte një betejë e gjatë, një betejë më shumë se katërmijë vjeçare, po, më shumë se dyzet shekuj. Është një nga mësimet më interesante të Historisë së Shenjtë që na tregon se deri në çfarë pike njerëz, edhe pse të zgjedhur prej Hyjit, mund të bien e madje edhe të luftojnë kundër Hyjit, në disa epoka. 

 

Armiqtë e Hyjit besuan se fituan kur e çuan Jezu Krishtin në vdekje, por përkundrazi ishte çasti dhe mënyra që Hyji kishte vendosur për ta mundur botën e për ta bërë Jezu Krishtin mbret të gjithësisë. 

 

Kështu vazhdonte një etapë e re në historinë e njerëzimit: a do e pranonin njerëzit Jezu Krishtin si mbret? Kjo etapë e re është një besëlidhje e re e Hyjit me njerëzit, nëpërmjet Jezu Krishtit, dhe e quajmë Bësëlidhja e re ose më thjeshtë historia e Kishës, sepse prej saj, prej Kishës, Jezu Krishti do të mbretërojë tashmë mbi tokë. 

 

Por lufta nuk kishte mbaruar. Për Kishën sapo fillonte. Plaku Simeon i tha Zojës së Bekueme i frymëzuar prej Shpirtit Shenjtë : “Ky fëmijë (Jezusi) është caktuar për rrënimin e ringjalljen e një numri të madh në Izrael (domethënë në Kishë) e si një shenjë kundërshtimi.” Me fjalë të tjera, secili duhet të zgjedhë anën ku don të qëndrojë. 

 

Në vendin tonë[3], për shembull, ishte konvertimi i Klovisit[4] në 496 që shënoi një fitore të parë për Kishën. Por ka pasur edhe shumë të tjera: konvertimi i Normandëve, themelimi i abacive të shumta…

E kështu Kisha realizoi shoqërinë e bukur të krishterë që e kemi quajtuar mesjetë e që do ishte më mirë ta quanim Krishtërim.

[1] Qyteti i Hyjit XIV, 28

[2] Romakëve I, 21-24

[3] Francë

[4] Klovisi mbreti i parë i frankëve, paraardhësit e francezëve