Sancta Maria, Mater Dei,
ora pro nobis peccatoribus

Mbi udhëzimin e fesë

Papa Klementi XIII – 1761

 

 

Drejtuar Vëllezërve të Nderuar, Patriarkëve, Primatëve, Kryeipeshkvinjëve dhe ipeshkvinjëve. Vëllezër të nderuar, përshëndetje dhe bekim apostolik.

1. 1. Në fushën e Zotit, për kujdesin e së cilës Pravani Hyjnor na vendosi si mbikëqyrës, nuk ka asgjë që kërkon më shumë kujdes vigjilent dhe punë të pandërprerë për kultivimin e saj sesa ruajtja e farës së mirë të mësimit katolik që apostujt e morën nga Jezu Krishti dhe e dorëzuan tek Ne. Nëse në dembelizëm kjo neglizhohet, armiku i racës njerëzore do të mbjellë barërat e këqija ndërsa punëtorët flenë. Më pas do të gjenden barërat e këqija të cilat duhet te digjen dhe jo drithërat e mirë qe duhen ruajtur në hambarë. Prandaj, Shën Pali na inkurajon fuqishëm që të mbrojmë besimin që shenjtorët na dhanë.[1] Ai i tha Timoteut të ruante amanetin e shenjtë[2] sepse po vinin kohë të rrezikshme[3] kur njerëz të këqij dhe mashtrues do të ekzistonin në Kishën e Hyjit.[4] Tunduesit tinëzarë do ta përdornin punën e tyre për t’u përpjekur të infektonin mendjet e pakujdesshme me gabime që janë armiqësore ndaj së vërtetës ungjillore.

 

1. 1. Ndodh shpesh që në Kishën e Zotit dalin disa ide të padenja, të cilat, megjithëse kundërshtojnë drejtpërdrejt njëra-tjetrën, komplotojnë së bashku për të dobësuar pastërtinë e besimit Katolik në ndonjë farë mënyre. Është shumë e vështirë të balancojmë me kujdes fjalën tonë midis të dy armiqve në atë mënyrë që të duket se nuk ia kthejmë shpinën asnjërit prej tyre, por i shmangemi dhe i dënojmë të dy armiqtë e Krishtit në mënyrë të barabartë. Ndërkohë çështja është e tillë që gabimi djallëzor, kur i ka ngjyrosur me mjeshtëri gënjeshtrat e tij, vishet lehtësisht në ngjashmërinë e së vërtetës, ndërsa shtesat ose ndryshimet shumë të shkurtra prishin kuptimin e shprehjeve; dhe rrëfimi, i cili zakonisht bën shpëtim, ndonjëherë, me një ndryshim të vogël, na afron drejt vdekjes.

 

1. 1. Besimtarët – veçanërisht ata që janë të thjeshtë ose të pamësuar – duhet të mbahen larg shtigjeve të rrezikshme dhe të ngushta në të cilat vështirë se mund të shkelin pa u lëkundur. Delet nuk duhet të çohen të kullosin nëpër vende të pa gjurmueshme. As nuk duhet t’u propozohen ide të pazakonta – madje as ato të studiuesve katolikë. Përkundrazi, duhet të komunikohen vetëm ato ide të cilat definitivisht shënohen si të vërteta Katolike nga universaliteti, lashtësia dhe harmonia e tyre. Përveç kësaj, meqenëse turma nuk mund të ngjitet në malin[5] mbi të cilin zbriti lavdia e Zotit, dhe nëse kushdo që i kalon kufirin e të vëzhguarit do të vdesë, mësuesit e popullit duhet të vendosin kufij rreth tyre, në mënyrë që asnjë fjalë të mos devijojë përtej asaj që është e nevojshme ose e dobishme për shëlbim. Besimtarët duhet t’i binden këshillës apostolike që të mos dinë më shumë se ç’duhet, por të dinë me moderim.[6]

 

1. 1. Papët e kuptuan qartë këtë. Ata i kushtuan të gjitha përpjekjet e tyre jo vetëm për të prerë me shpatën e mallkimit sythat helmues të gabimit në rritje, por edhe për të zhdukur disa ide në zhvillim, të cilat ose mund ta pengonin popullin e krishterë në mënyrë të panevojshme të jepte një fryt më të madh besimi ose mund të dëmtonin mendjet e besimtarëve nga afërsia e tyre me gabimin. Kështu, Këshilli i Trentit dënoi ato herezi që u përpoqën në atë kohë të zbehnin dritën e Kishës dhe që e çuan të vërtetën katolike në një dritë më të qartë sikur reja e gabimeve të ishte zhdukur. Meqenëse paraardhësit tanë e kuptuan se ajo mbledhje e shenjtë e Kishës universale ishte aq e matur në gjykim dhe aq e moderuar sa nuk dënonte idetë që autoritete të studiuesve të kishës mbështesnin, ata donin te përgatisnin një punë tjetër me marrëveshjen e atij këshilli të shenjtë që do të mbulonte të gjithë udhëzimin që besimtarët duhet ta dinë dhe që do të ishte shumë larg çdo gabimi. Ata e shtypën dhe e shpërndanë këtë libër nën titullin Katekizmi Romak. Ka aspekte të veprimit të tyre që meritojnë lëvdata të veçanta. Në të ata përpiluan mësimin që është i përbashkët për të gjithë Kishën dhe që është larg çdo rrezik gabimi dhe propozuan t’u transmetohej hapur besimtarëve me fjalë shumë kuptimplotë sipas urdhërit të Krishtit Zot që u tha apostujve për të shpallur në dritë atë që Ai kishte thënë në errësirë dhe për të shpallur nga çatitë atë që dëgjuan në fshehtësi.[7] Ata i janë bindur nuses së Tij, Kishës, fjalët e së cilës janë: “Më trego ku shtrihesh në mesditë.” [8] Sepse aty ku nuk është mesditë dhe drita nuk është aq e ndritshme sa e vërteta të mund të njihet qartë, gabimi mund të ngatërrohet lehtësisht me të vërtetën për shkak të paraqitjes së saj si e vërtetë dhe mund të dallohet nga e vërteta vetëm me vështirësi në errësirë. Ata e dinin se kishin qenë dhe do të kishte përsëri njerëz që i tërheqin ata që kërkojnë ushqim me premtimin e kullotave më të bollshme të mençurisë dhe diturisë dhe se shumë njerëz do të vinin në ato kullota sepse ujërat e vjedhura janë më të ëmbla dhe buka e fshehur më e shijshme.[9 ] Prandaj, në rast se Kisha do të mashtrohet dhe do të endet pas tufave të udhëtarëve, të cilët janë vetë endacakë, të pavendosur dhe pa siguri të së vërtetës, të cilët janë gjithmonë duke mësuar[10] por nuk arrijnë kurrë në njohjen e së vërtetës, ata propozuan që vetëm ajo që është e nevojshme dhe shumë e dobishme për shëlbim të shpjegohet thjeshtë dhe qartë në Katekizmin Romak dhe t’u komunikohet besimtarëve.

 

1. 1. Por, edhe pse ky libër, i kompozuar me punë dhe mundim të jashtëzakonshëm, u miratua botërisht dhe u mirëprit me lavdërimet më të larta, në atë kohë, dashuria për gjëra të reja pothuajse e hoqi atë nga duart e priftërinjve duke frymëzuar prodhimin e gjithnjë e më shumë katekizmave që nuk mund të krahasohen në asnjë mënyrë me Katekizmin Romak. Kështu lindën dy të këqija. Marrëveshja për një metodë të perbashkët të mësimdhënies pothuajse u shkatërrua dhe besimtarët e dobët u skandalizuan kur zbuluan se ata nuk ishin më të bashkuar nga e njëjta gjuhë dhe të njëjtat tema. Nga ana tjetër, grindjet lindën nga mënyra të ndryshme të transmetimit të së vërtetës Katolike dhe përçarja e shpirtit dhe mosmarrëveshjet e mëdha nga rivaliteti ku njëri deklaronte se ishte ndjekës i Apollonit, tjetri i Kefës dhe tjetri i Palit. Ne mendojmë se asgjë nuk mund të jetë më fatale për lavdinë e Zotit sesa hidhësia e atyre mosmarrëveshjeve. Asgjë nuk mund të eliminojë në mënyre kaq shkatërruese frytet që besimtarët duhet të marrin nga disiplina e Krishterë. Kështu, për të hequr të keqen e dyfishtë nga Kisha, duhet t’i kthehemi asaj metode nga e cila disa, duke u ngritur në Kishë si më të mençur, i kanë larguar besimtarët me pa turpësi dhe pa maturi për ca kohë. Ne mendojmë se Katekizmi Romak duhet t’u ofrohet sërish priftërinjve, në mënyrë që ashtu si dikur forcoi besimin Katolik dhe forcoi mendjet e besimtarëve në mësimet e kishës që është shtylla e së vërtetës,[12] edhe tani t’i largojë ata nga idetë e reja të cilat as antikiteti dhe as marrëveshja e përgjjithshme nuk i rekomandon. Për ta bërë librin më të aksesueshëm dhe për të korrigjuar gabimet që kanë ndodhur gjatë prodhimit, ne kemi siguruar që kopja e botuar nga paraardhësi ynë Shën Piu V në përputhje me dekretin e Këshillit të Trentit të ribotohet në Romë me kujdesin e plotë. Përkthimi i tij në gjuhën e përditshme që është bërë dhe botuar me porosi të po këtij Shën Piu do të ribotohet shumë shpejt me porosinë Tonë dhe më në fund do të publikohet.

 

1. 1. Pra, meqenëse kujdesi dhe zelli ynë po ofrojnë një ndihmë shumë të përshtatshme për të hequr mashtrimet e ideve të liga në këtë kohë shumë të vështirë për Kishën dhe për të përhapur e vendosur mësime të vërteta dhe të shëndosha, është detyra juaj të kujdeseni që besimtarët ta pranojnë atë. Meqenëse papët donin që ky libër t’u vihej para pastorëve pothuajse si normë e besimit Katolik dhe disiplinës së Krishterë, në mënyrë që nje mirëkuptim të mund të ekzistonte edhe në metodën e transmetimit të doktrinës, tani ne jua rekomandojmë ju fuqimisht, vëllezër të nderuar. Ne ju inkurajojmë fuqimisht të urdhëroni që çdokush që ka shpirtërat nën kujdesin e tij duhet ta përdorë atë për të udhëzuar besimtarët në të vërtetën Katolike, në mënyrë që të ruhet marrëveshja e një të mësuarit të përbashkët, bamirësia dhe harmonia e shpirtrave, sepse është detyra juaj të kujdeseni ndaj kthjelltësisë së të gjithëve. Së fundi, është detyrë e ipeshkvit të sigurojë që askush të mos e thyejë lidhjen e harmonisë dhe të krijojë përçarje duke vepruar me krenari për interesat e tij.

 

1. 1. Nëse ata që duhet t’ua paraqesin dhe t’ua shpjegojnë besimtarëve këto libra janë mësues të papërshtatshëm, ata do të rezultojnë të padobishëm ose pothuajse të padobishëm. Prandaj, është jashtëzakonisht e rëndësishme që të zgjidhni për detyrën e komunikimit të mësimeve të Krishtera tek besimtarët, jo vetëm njerëz të pajisur me njohuri teologjike, por më e rëndësishmja, njerëz që shfaqin përulësi, entuziazëm për shenjtërimin e shpirtrave dhe bamirësi. Tërësia e praktikës së Krishterë nuk konsiston në bollëkun e fjalëve, as në aftësinë e debatit, as në kërkimin e lëvdatave dhe lavdisë, por në përulësinë e vërtetë dhe vullnetare. Ka nga ata prej të cilëve rrjedh një mençuri e madhe, por e cila i ndan nga shoqëria e njerëzve të tjerë. Sa më shumë dinë, aq më shumë nuk e pëlqejnë virtytin e harmonisë. Vetë Urtësia i paralajmëron me fjalën e Zotit: “Kini kripë në veten tuaj dhe jetoni në paqe me njëri-tjetrin”.[13] Prandaj është e nevojshme të kemi kripën e mençurisë për të ruajtur dashurinë për të afërmin dhe për të kompensuar dobësitë. Nëse ata kthehen nga zelli për mençuri dhe nga shqetësimi për të afërmin e tyre në mosmarrëveshje, ata kanë kripë pa paqe – jo një dhuratë virtyti, por një shkak për dënim. Sa më shumë dinë, aq më keq dështojnë. Apostulli Jakob i dënon me këto fjalë: “Nëse jeni xhelozë dhe keni grindje në zemrat tuaja, mos u mburrni dhe mos u bëni gënjeshtarë kundër së vërtetës. Kjo urtësi nuk zbriti nga lart. Përkundrazi, është tokësore, kafshërore dhe djallëzore. Paqëndrueshmëria dhe çdo vepër e keqe shoqërojnë xhelozinë dhe grindjen. Mençuria që vjen nga lart është para së gjithash e pastër. Pastaj është paqësore, modeste, bindëse, në respekt me gjërat e mira, plot mëshirë dhe fryte të mira. Nuk gjykon dhe është pa rivalitet.”[14]

 

1. Prandaj, ndërkohë që i lutemi Zotit me shpirt të përvuajtur dhe me zemër të përulur që të na dhurojë kënaqësinë dhe mëshirën e Tij në përpjekjet tona për të parandaluar mosmarrëveshjet që shqetësojnë besimtarët dhe për të siguruar që në shpirtbutësine dhe lidhjen e paqes, të gjithë ta njohim dhe lavdërojmë Hyjin e vetëm dhe Zotin tonë Jezu Krishtin, ju përshëndesim me një puthje të shenjtë dhe me dashuri ju japim bekimin tonë apostolik të gjithë juve dhe të gjithë besimtarëve të kishave tuaja.

Dhënë në Castel Gandolfo në ditën e 14 qershorit 1761, viti i tretë i Papatit Tonë.

SHËNIME

1. Heb 3
2. 2 Tim 1.14
3. Ibid. 3.1
4. Ibid. 3.13
5. Eks 19.12
6. Rom 12.3
7. Mt 10.27
8. Ct 1.7
9. Prv 9.17
10. 2 Tim 3.7
11. Zan 11.1
12. 1 Tim 3.15
13. Mk 9.49
14. Jak 4