Jeta e Shën Viktorianit dhe të tjerë
Huneriku, mbreti arian i barbarëve në Afrikë, pasoi të atin Xhenerikun në vitin 477. Ai u soll në fillim me moderim ndaj katolikëve, por në vitin 480 filloi një persekutim të ashpër ndaj klerit dhe virgjëreshave të shenjta, i cili në 484 u bë i përgjithshëm dhe një numër i madh katolikësh u vranë. Viktoriani, një nga zotërit kryesorë të mbretërisë, ishte bërë guvernator i Kartagjenës, me titullin romak të prokonsullit. Ai ishte përsoni më i çmuar i mbretit, i cili kishte besim të madh tek ai dhe ai ishte sjellë gjithmonë me një besnikëri të pacenueshme. Mbreti, pasi kishte botuar dekretet e tij mizore, i dërgoi një mesazh prokonsullit, duke i premtuar, nëse do ta pranonte fenë e tij, pasurinë më të madhe dhe nderimet më të larta që ishin në fuqinë e një mbreti për ti dhënë.
Prokonsulli, i cili mes madhështive vezulluese të botës e kuptoi në mënyrë të përsosur zbrazëtinë e tyre, i dha këtë përgjigje bujare: “Thuaji mbretit se kam besim në Krishtin. Madhëria e tij mund të më dënojë me çdo mundim, por unë kurrë nuk do të pranoj të heq dorë nga Kisha Katolike, në të cilën jam pagëzuar. Edhe sikur të mos kishte jetë pas kësaj, nuk do të isha kurrë mosmirënjohës dhe tradhtar ndaj Zotit, i Cili më ka dhuruar lumturinë e njohjes së Tij dhe më dhuroi hiret e Tij më të çmuara.”
Tirani u tërbua nga kjo përgjigje dhe as nuk mund të imagjinohen torturat që i bëri Shenjtit. Viktoriani i vuajti me gëzim dhe në fund përfundoi martirizimin e tij të lavdishëm. Martirologjia romake bashkon me të në këtë ditë katër të tjerë që u kurorëzuan në të njëjtën përndjekje. Dy vëllezër, të cilët ishin arrestuar për shkak të besimit të tyre, i kishin premtuar njëri-tjetrit, nëse ishte e mundur, të vdisnin së bashku; dhe ata iu lutën Hyjit për një nder, që të dy të mund të vuanin të njëjtat mundime. Persekutuesit i varën në ajër me pesha të mëdha në këmbë. Njëri prej tyre, nën dhimbjen e tepërt, lutej që ta zbrisnin për pak lehtësi. Vëllai i tij, nga frika se kjo mund ta shtynte të mohonte besimin e tij, bërtiti: “Zoti e ndaloftë, vëlla i dashur, që të pyesësh një gjë të tillë. A është kjo ajo që ne i premtuam Jezu Krishtit?” Tjetri u inkurajua aq mrekullisht sa ai bërtiti: “Jo, jo; Kërkoj të mos lirohem; shto torturat e mia, ushtroni të gjitha mizoritë e juaja derisa të shterojnë mbi mua.” Më pas u dogjën me pllaka hekuri të nxehta dhe u munduan aq gjatë sa eksekutuesif më në fund i lanë, duke thënë: “Të gjithë ndjekin shembullin e tyre! askush tani nuk e pranon fenë tonë.” Këtë ata e thanë kryesisht sepse, megjithëse këta vëllezër kishin qenë të torturuar aq shumë dhe aq gjatë, nuk kishin asnjë plagë mbi ta.
Dy tregtarë të Kartagjenës, të cilët të dy mbanin emrin Frumentius, vuajtën martirizimin në të njëjtën kohë. Ndër shumë dëshmorë të lavdishëm të asaj kohe, një Liberatus, një mjek i shquar, u dëbua me gruan e tij. Ai u pikëllua vetëm kur pa fëmijët e tij të mitur të shkëputur prej tij. Gruaja i qetësoi lotët e tij me këto fjalë: “Mos mendo më për ta: Vetë Jezu Krishti do të kujdeset për ta dhe do t’i mbrojë shpirtrat e tyre.” Ndërsa ishte në burg asaj iu tha se burri i saj ishte konvertuar. Prandaj, kur e takoi atë para gjykatësit, ajo e qortoi atë në gjyq të hapur për shkak se kishte braktisur në mënyrë të turpshme Hyjin, por me përgjigjen e tij u zbulua se ajo ishte mashtruar. Dymbëdhjetë fëmijë të vegjël, kur u tërhoqën zvarrë nga persekutuesit, u mbajtën tek gjunjët e shokëve të tyre derisa ata u shkulën nga dhuna. Ata rriheshin dhe fshikulloheshin çdo ditë për një kohë të gjatë, mizorisht; megjithatë, prej hirit të Hyjit, secili prej tyre triumfoi në besim deri në fund të përndjekjes.