Protestantizmi
Rilindja (Renesanca) ishte vetëm një fillim. Ajo dhe shijen e lirisë dhe të kënaqësisë, por Krishtërimi dhe Kisha ishin akoma të pranishme. E të dy këta armiqë të Hyjit filluan t’i shkatërrojnë. Kjo filloi me Luterin i cili themeloi protestantizmin. Ti e din se mëkati origjinal krijon në ne një plagë, një prirje të keqe, shkak i dëshirave të këqija: kënaqësitë e mishit, dëshira për të përfituar nga gjithçka që na rrethon dhe, më e rënda, dëshira e pavarësisë dhe e dominimit: mendjemadhësia. Të gjitha këto quhen lakmia e trefishtë.
Ti e di gjithashtu se Jezu Krishti, duke shlyer krejtësisht mëkatin origjinal përmes pagëzimit, nuk i fshin dëshirat e këqija që janë në ne, por na jep hirin për t’iu rezistuar. E kështu, nëse jemi besnik ndaj hirit, ne e mundim tundimin e ne mund të jemi krenarë për fitoren tonë. E më tepër kjo është arsyeja për të cilën Jezu Krishti na len të luftojmë: kështu ne gjejmë avantazhin e dyfishtë për t’i vërtetuar Atij besnikërinë tonë, e për të qënë krenarë për fitoren tonë. Këtë luftë që është në ne e gjejmë edhe në Kishë e në të gjithë historinë e njerzve, ashtu sikur ta shpjegova në fillim. Për Luterin nuk është ashtu.
Sipas atij, prirjet e këqija janë të parezistueshme e ne nuk mund të shmangim rënien në mëkat, në të gjithë mëkatet që na paraqiten. Por Luteri beson se Hyji nuk do i marrë parasysh dhe, përplot me mëkate që jemi, Ai do të na marrë prapëseprapë në qiell pa qenë nevoja për t’u pastruar!
Çfarë Parajse! Një kosh i madh! Një kosh i madh plot me mëkatarë që kanë ndjekur kapriçot e tyre, që kanë vepruar sipas ideve të tyre, e i kanë thënë vetes « s’ka gjë, Hyji na don kështu! » Me një fjalë, sipas tyre, Hyji e ka dërguar Jezu Krishtin mbi tokë jo për t’i dhënë njeriut nderin e fitores mbi të keqen, por për ta shtyrë në kapriçot e tij, domethenë në veset e tij!
A e sheh se bëhet fjalë për lirinë, këtë herë një liri absolute në fushën morale. E kotë është të të them se papët reaguan menjëherë. E Luteri nuk dëshiroi humbjen e deklaroi se asnjë autoritet në Kishë, madje as papa, nuk kishte pushtet për të prekur lirinë. I rrëmbyer nga vrulli i tij, ai deklaroi edhe se nuk ka asnjë autoritet, asnjë hierarki në Kishë: as papë, as ipeshkvinj, as priftërinj. Kështu nuk ka më mësim në Kishë, e ngelet vetëm Bibla. Por Bibla e dënon Luterin; atëherë ai deklaroi se i përket gjithësecilit të shikoje atë që gjen në Bibël e në çfarë mënyre i shërben. Këtu, liria bëhet gati e plotë. (Liria në sensin e pavarësisë, jo në sensin e vërtetë që ta shpjegova në fillim).
Vende të tëra kaluan në protestantizëm, e madje edhe ipeshkvinj e priftërinj të shumtë. Nuk do të hyj shumë në detaje, por është një pasojë e saj qe ne duhet ta shohim më në detaj: Mesha. Nëse nuk bëhet fjalë më për faljen e mëkateve, Kryqi nuk ka më asnjë kuptim dhe as Mesha. Prandaj Luteri e transformoi krejtësisht Meshën, duke ruajtur pak e shumë pamjen e jashtme për të tërhequr popullin e krishterë.
Sigurisht, duke qënë se gjërat u bënë të qarta e të rënda, Kisha e luftoi Luterin fillimisht përmes zërit të papëve, pastaj përmes Koncilit të Trentos për të cilin ke dëgjuar, sepse restauroi Meshën e përhershme përballë Luterit, kjo Meshë që quhet “tridentine” që vjen nga emri i qytetit të Trentos (Trident), ose “e Shën Piut V” sepse është papa që e përmbushi restaurimin sipas kërkesës së Koncilit të Trentos.[1] Edhe mbretërit dhe princërit u futën në luftë.
Mendo pra: nuk mund ta pranonim protestantizmin i cili është më i keq se ligji i sotshëm i abortit, sepse protestantizmi aborton shpirtrat në një farë mënyre. E u bë shkak i shumë luftrave fetare, jo për të cënuar lirinë e protestantëve, por për t’i penguar që të mbjellin revoltë. Fatkeqsisht shumë princër, sidomos në Gjermani, mbajtën anën e Luterit, e kështu Krishtërimi u zhduk nga shumë vende; në Francë u zbeh shumë për shkak të protestantëve të shumtë që kishte dhe të mentalitetit të tyre; e Krishtërimi u ruajt vetëm në një numër të vogël vendesh si Spanja, Italia, Portugalia.
Megjithatë, reagimi i Kishës dhe i vendeve të krishtera, madje edhe në Francë, ishte shumë i frytshëm dhe lejoi nga njëra anë të sjellë disa vende protestante në fenë Katolike, e nga ana tjetër të sjellte një devotshmëri të madhe besimtarëve në vendet katolike. Në këtë kohë, shekulli XVII-të, ti njeh Shën Vinçens de Paul dhe veprat e bukura të tij të bamirësisë, Shën Françeskun e Sales, kishat Saint Nicolas de Chardonet dhe Saint Suplice[2], seminaret e vjetër për përgatitjen e priftërinjëve etj…
[1] Papa Shën Piu V vetëm ka kodifikuar dhe kanonizuar Meshën që egzistonte më parë, nuk e ka krijuar atë. Tërësia e Kanonit (pjesa kryesore e Meshës) daton para shek. V-të.
[2] Kisha në Paris