Shekulli i "Iluminizmit"
Me Luterin tashmë, njeriu ishte krejtësisht “i lirë” dhe, për ta lënë të lirë, ai hodhi poshtë autoritetin e Kishës. E kupton se njeriu vihet ashtu në një situatë revolte, ai e din mirë, dhe ndërgjigjia ia thotë.
Armiqtë e Hyjit kaluan në fazën tjetër: pas revoltimit, ata do të thonë se kanë pasur të drejtë të revoltohen. Pasi mohuan Kishën, ata thanë se ajo i ka mashtruar dhe se janë ata që sjellin të vërtetën, me një lloj shoqërie të re ku tani gjithçka nuk do bëhet për Hyjin, por për njeriun dhe, në njeriun, për lirinë e tij.
Ti e kupton se këtu arrihet një fazë shumë e rëndë. Imagjino një nga shokët e tu që nuk e dëgjon babain e vet. Ai do t’i mosbindet fillimisht në fshehtësi pastaj, pak nga pak, meqënëse nuk duron më me mosbindjen e tij, do ta kundërshtojë haptazi. Babai i tij do ndërhyjë. Imagjino shokun tënd, atëherë, që i thotë të atit “kush të ka dhënë leje për të më urdhëruar? Unë jam i lirë!” Shoku yt do ishte kështu në një situatë anormale: në gjendje revolte. Imagjino shokun tënd që mendon e thotë: “E gjeta! Babai im më ka gënjyer, më ka thënë se autoriteti vjen prej Hyjit, por nuk është e vërtetë! Nuk ka asnjë autoritet, Hyji as nuk ka krijuar, as dashur, as mbrojtur autoritetin. Ai ka dashur lirinë e çdo njeriu, Ai ka dashur lirinë time. Liria ime është hyjnore! E pra, jo vetëm që askush nuk mund të më imponojë çfarë duhet të bëj, por askush nuk mund të më imponojë çfarë të mendoj, apo çfarë duhet të dua!” Ky do të ishte një revolucion i plotë, shumë më i rëndë se mosbindja e fillimit! Familja do ishte zevëndësuar nga një rend i ri, revolucionar, nëse mund ta quajmë rend!
Është pikërisht ajo çka ndodhi pas revoltës të Luterit. Ja se si.
Pasi mohuan Kishën dhe autoritetin e saj, armiqtë e Hyjit filluan të mohojnë mbretërit, princërit, të gjithë krerët dhe autoritetet. Sipas atyre, njerëzit janë të lirë të qeverisin veten si të dojnë, e t’i vendosin vetes ligjet që duan, ashtu sikur dëshirojnë. Nëse njerëzit jetojnë së bashku në shoqëri, është vetëm sepse ata e kanë dashur këtë gjë. Është e famshja “kontratë sociale” e Rousseau[1], që e quajmë edhe “demokraci”, domethenë qeverisja e popullit pa asnjë autoritet.
Në realitet, mundohu pak të jetosh vetëm! Shpejt do e shohësh se është e pamundur: natyra njerëzore është shumë e limituar për këtë, atij i duhet mbështetja e të tjerëve, pra ajo që quhet shoqëri. Ti nuk e ke zgjedhur natyrën tënde, pra ti nuk ke vendosur të jetosh në shoqëri. Është Hyji ai që e ka zgjedhur për ne të gjithë duke na krijuar neve ashtu si jemi. E meqënëse është gjithashtu Hyji që ka dashur që ne të kemi nevojë për eprorë, udhëheqës, një baba etj… është Hyji pra Ai që ka dashur baballarët, eprorët, udhëheqësit, dhe që iu ka dhënë një pjesë të autoritetit të tij për të përmbushur mirë misionin e tyre.
Ti e kupton se kur arrin në një shkallë të tillë pavarësie, njeriu bëhet praktikisht një zot i vogël: pra mbretërimi i arsyes njerëzore, e shpallur nga të ashtu-quajturit filozofë të shek. XVIII-të.
Filozofë? Po pra! Budallenj po! Një budallallëk që përfundoi me kultin e “hyjneshës aryse” në katedralen Notre Dame të Parisit gjatë revolucionit francez të 1789[2]. Në pritje, këta “filozofë” janë të sigurtë se po iu sjellin dritën të paditurve që nuk e kanë kuptuar lirinë, të vonuarve që jetojnë që errësirën e bindjes dhe obskurantizmit (territ) të fesë. “Filozofë të Iluminizmit (ndriçimit)”, ja si e quajnë veten ata! Jezu Krishti ka thënë “Unë jam Drita” e ata thonë “ne jemi Drita”. Ata e mbajnë vetëm për mesi. Mesi që Hyji ka dërguar mbi tokë për të ndriçuar popujt modernë! Ja pse ata flasin akoma pak për Hyjin: ata e paraqesin Hyjin si garantues të “Dritës” së tyre.
Po, doktrina e tyre është një mesianizëm i ri, domethenë një shans i ri për njerëzimin, por krejtësisht në kundërshtim me doktrinën e Jezu Krishtit që ka predikuar nënshtrimin e fesë para Hyjit Atë. Dhe ky mesianizëm sjell një fe të re që ka zëvëndësuar dashurinë me lirinë, dhjetë urdhërimet me “Të Drejtat e Njeriut”, krishtërimin me demokracinë. Liri, Barazi, Vëllazëri. A i njeh?
As edhe një kishë e re nuk iu mungon, ata e kanë themeluar në 1717 në Angli, është Masoneria (Free-Masonry). “Free” do të thotë “i lirë” dhe termi “masoneri” (që përkthehet murator) domethenë ndërtuesit e rinj të të gjithë atyre që shkruajta më sipër.
Përgjatë të gjithë shek. XVIII-të, armiqtë e Hyjit, “filozofët” dhe masonët, vendosën mënyrën e tyre të re të të shikuarit të gjërave. Qartësisht, sapo e vlerësuan veten mjaftueshmërisht të fortë, ata kaluan në veprim dhe munduan të krijojnë një botë sipas tyre, e ky ishte revolucioni i 1789 në Francë, idetë e të cilit u përhapën kudo. Por duke qënë se doktrina e tyre në të vërtetë është një budallallëk, ata nuk mundën të imponohen duke bindur të tjerët të paktën në fillim, por iu desht të përdornin forcën e të imponohen me dhunë. Prandaj vranë priftërinjt, mbretin, e vendosën së fundmi terrorin në 1793.
[1] Filozof i Iluminizmit
[2] Në atë vit, shumë kisha e altare në Paris u përdhosen dhe iu kushtuan hyjneshës arsye.