Papa Luani X - Exsurge Domine
Ngrihu, o Zot, dhe gjyko çështjen tënde. Kujtoi qortimet tua ndaj atyre që janë të mbushur me marrëzi gjatë gjithë ditës. Dëgjoi lutjet tona, sepse dhelprat janë ngritur dhe kërkojnë të shkatërrojnë vreshtin, shtypesen e të ciles vetëm Ti e ke shkelur. Kur po ngjiteshe te Ati yt, kujdesin, sundimin dhe administrimin e vreshtit, një imazh i kishës triumfuese, ia kushtove Pjetrit, si kreut dhe vikarit tënd dhe pasardhësve të tij. Derri i egër nga pylli kërkon ta shkatërrojë dhe çdo kafshë e egër ushqehet me të.
Ngrihu, Pjetër, dhe përmbush këtë detyrë baritore që të është besuar hyjnisht siç u përmend më lart. Kushtoji vëmendje çështjes së Kishës së Shenjtë Romake, nënë e të gjitha kishave dhe mësuese e Fesë, të cilën ti me urdhër të Zotit e ke shenjtëruar me gjakun tënd. Kundër Kishës Romake, ti paralajmërove, do ngrihen mësues gënjeshtarë, duke futur sekte shkatërruese dhe duke tërhequr mbi vete një dënim të shpejtë. Gjuhët e tyre janë zjarr, një e keqe e palodhur, plot me helm vdekjeprurës. Ata kanë zell të hidhur, grindje në zemrat e tyre dhe mburren e gënjejnë kundër së vërtetës.
Të lutemi edhe ty, Pal, të ngrihesh. Ishe ti që ndriçove Kishën me doktrinën tende dhe me një martirizim si ai i Pjetrit. Tani po ngrihet një Porfir i ri, i cili, si ai i vjetri qe sulmoi gabimisht apostujt e shenjtë, tani sulmon papët e shenjtë, paraardhësit tanë.
Duke i qortuar, në kundërshtim me mësimet tuaja, në vend që tu përgjërohet, atij nuk i vjen turp t’i sulmojë, t’i shqyejë dhe kur dëshpërohet për kauzën e tij, të lëshojë fyerje. Ai është si heretikët «mbrojtja e fundit e të cilëve», siç thotë Jeronimi, «është të fillojnë të nxjerrin helm gjarpëri nga gjuhën e tyre kur shohin se kauzat e tyre do të dënohen dhe të kalojnë në fyerje kur shohin se janë mposhtur.” Sepse, megjithëse keni thënë se duhet të ketë herezi për të vënë në provë besimtarët, ata duhet të shkatërrohen që në lindjen e tyre me ndërmjetësimin dhe ndihmën tuaj, në mënyrë që të mos rriten ose të forcohen si ujqërit tuaj. Më në fund, le të ngrihet e gjithë Kisha e shenjtërve dhe pjesa tjetër e kishës universale. Disa, duke lënë mënjanë interpretimin e saj të vërtetë të Shkrimit të Shenjtë, verbohen në mendje nga babai i gënjeshtrave. Të urtë në sytë e tyre, sipas praktikës së lashtë të heretikëve, ata interpretojnë të njëjtat Shkrime ndryshe nga si kërkon Shpirti i Shenjtë, të frymëzuar vetëm nga ndjenja e tyre e ambicjes dhe për hir të vlerësimit popullor, siç deklaron Apostulli. Në fakt, ata shtrembërojnë dhe falsifikojnë Shkrimet. Si rezultat, sipas Jeronimit, “Nuk është më Ungjilli i Krishtit, por i një njeriu, ose më keq, i djallit”.
Le të ngrihet e gjithë kjo Kishë e shenjtë e Perëndisë, them unë, dhe me apostujt e bekuar të ndërmjetësojë me Zotin e plotfuqishëm për të pastruar gabimet e deleve të Tij, për të dëbuar të gjitha herezitë nga tokat e besimtarëve dhe të ruajë paqen dhe unitetin e Kishës së Tij të shenjtë.
…
Për sa i përket vetë Martinit (Luterit), o Zot i mirë, çfarë kemi anashkaluar apo nuk kemi bërë? Çfarë bamirësie atërore kemi lënë pas dore që ta kthejmë atë nga gabime të tilla? Sepse, pasi e cituam, duke dashur të sillemi më mirë me të, e kërkuam përmes konferencave të ndryshme me legatën tonë dhe përmes letrave tona personale që të braktiste këto gabime. Madje ne i kemi ofruar atij ardhje të sigurt dhe paratë e nevojshme për udhëtimin duke e nxitur që të vijë pa frikë dhe asnjë dyshim, të cilin dashuria e përsosur duhet ta hedhë jashtë dhe të flasë jo fshehurazi, por hapur dhe ballë për ballë sipas shembullit të Shpëtimtarit tonë dhe Apostullit Pal. Nëse ai do ta kishte bërë këtë, ne jemi të sigurt se ai do të kishte ndryshuar në zemër dhe ai do të kishte njohur gabimet e tij. Ai nuk do t’i kishte gjetur të gjitha këto gabime në Kurinë romake, të cilën ai e sulmon aq keq, duke ia atribuar asaj më shumë seç duhej për shkak të thashethemeve boshe të njerëzve të ligj. Ne do t’i kishim treguar atij më qartë se drita e ditës se papët romakë, paraardhësit tanë, të cilët ai i sulmon në mënyrë të dëmshme përtej çdo mirësjelljeje, nuk gabuan kurrë në kanonet ose kushtetutat e tyre që ai përpiqet t’i sulmojë. Sepse, sipas profetit, Galaadit nuk i mungon as vaji shërues dhe as mjeku.
Por ai gjithmonë refuzonte të dëgjonte dhe, duke përçmuar citimin e mëparshëm dhe secilën nga parathëniet e mësipërme, përçmoi të vinte. Ai vazhdon te jete rebel. Me një shpirt të ngurtësuar ai ka vazhduar nën censurë për një vit. Ajo që është më e keqja, duke i shtuar të keqen të keqes, dhe pasi mësoi për citimin, ai bëri një thirrje të nxituar në një këshill të ardhshëm. Kjo me siguri ishte në kundërshtim me kushtetutën e Piut II dhe Julit II të paraardhësve tanë që të gjithë ankuesit në këtë mënyrë duhet të ndëshkohen me dënimet e heretikëve. Më kot ai kërkon ndihmën e një këshilli, pasi ai e pranon hapur se nuk beson në një këshill.
Prandaj, ne mundemi, pa ndonjë citim apo vonesë të mëtejshme, të vazhdojmë kundër tij me dënimin dhe mallkimin e tij si një besimi i të cilit është shumë i dyshimtë dhe në fakt një heretik i vërtetë me ashpërsinë e plotë e secilit prej dënimeve dhe censurimeve të mësipërme. Megjithatë, me këshillën e vëllezërve tanë, duke imituar mëshirën e Zotit të plotfuqishëm, i cili nuk dëshiron vdekjen e një mëkatari, por përkundrazi që ai të kthehet në besim dhe të jetojë, dhe duke harruar të gjitha dëmtimet e shkaktuara mbi ne dhe Selinë Apostolike, ne kemi vendosur të përdorim gjithë dhembshurinë që ne mundemi. Shpresojmë se ai do të përjetojë një ndryshim zemre duke marrë rrugën e butësisë që kemi propozuar, të kthehet dhe të largohet nga gabimet e tij. Ne do ta presim me dashamirësi si djalin e penduar që kthehet në përqafimin e Kishës.
Prandaj, le të dijë vetë Martini dhe të gjithë ata që e mbështesin, nëpërmjet zemrës së mëshirshme të Perëndisë tonë dhe spërkatjes së gjakut të Zotit tonë Jezu Krisht me anë të të cilit dhe nëpërmjet të cilit shpengimi i racës njerëzore dhe Ndërtimi i Kishës së Shenjtë Nënë u krye, se nga zemra ne këshillojmë dhe lutemi që ai të pushojë së trazuari paqen, unitetin dhe të vërtetën e Kishës për të cilën Shpëtimtari iu lut me aq zell Atit. Le të përmbahet nga gabimet e tij të dëmshme që të mund të kthehet tek ne. Nëse ata me të vërtetë do të binden dhe do të na vërtetojnë me dokumente ligjore se ata janë bindur, ata do të gjejnë tek ne dashurinë e një babai, hapjen e burimit të efekteve të dashurise atërore dhe hapjen e burimit të mëshirës dhe butesise.